Tilnefningar til Fjöruverðlaunanna
Fjöruverðlaunin – bókmenntaverðlaun kvenna (sís og trans) og trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi.
Níu bækur eru tilnefndar í þremur flokkum: fagurbókmenntir, barna- og unglingabókmenntir sem og fræðibækur og rit almenns eðlis.
Tilkynnt hefur verið hvaða bækur eru tilnefndar til Fjöruverðlaunanna – bókmenntaverðlauna kvenna (sís og trans) og trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi. Níu bækur eru tilnefndar í þremur flokkum: fagurbókmenntir, barna- og unglingabókmenntir sem og fræðibækur og rit almenns eðlis.
Fjöruverðlaunin voru afhent í fyrsta sinn vorið 2007 og hafa verið veitt árlega síðan. Verðlaununum er ætlað að vekja athygli á og hampa bókum kvenna. Stefnt er að því að afhenda verðlaunin snemma árs 2021.
Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis
- Íslenskir matþörungar – ofurfæða úr fjörunni eftir Eydísi Mary Jónsdóttur, Hinrik Carl Ellertsson, Karl Petersson og Silju Dögg Gunnarsdóttur
- Konur sem kjósa: Aldarsaga eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínu Svövu Tómasdóttur, Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þorvaldsdóttur
- Þættir úr sögu lyfjafræðinnar á Íslandi frá 1760 eftir Hilmu Gunnarsdóttur
Dómnefnd: Hafdís Erla Hafsteinsdóttir, sagnfræðingur, Sigrún Helga Lund, tölfræðingur og Sóley Björk Guðmundsdóttir, þjóðfræðingur og blaðamaður.
Í flokki barna- og unglingabókmennta
- Sjáðu eftir Áslaugu Jónsdóttur
- Iðunn og afi pönk eftir Gerði Kristnýju
- Vampírur, vesen og annað tilfallandi eftir Rut Guðnadóttur
Dómnefnd: Anna Þorbjörg Ingólfsdóttir, lektor í íslensku, Guðrún Jóhannsdóttir, bókmenntafræðingur og Hildur Ýr Ísberg, íslensku- og bókmenntafræðingur.
Í flokki fagurbókmennta
- Aprílsólarkuldi eftir Elísabetu Kristínu Jökulsdóttur
- Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur
- Undir Yggdrasil eftir Vilborgu Davíðsdóttur
Dómnefnd: Elín Björk Jóhannsdóttir, bókmenntafræðingur, Jóna Guðbjörg Torfadóttir, framhaldsskólakennari og Kristín Ástgeirsdóttir, sagnfræðingur.
Rökstuðningur dómnefnda
Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis:
Íslenskir matþörungar, ofurfæða úr fjörunni eftir Eydísi Mary Jónsdóttur, Hinrik Carl Ellertsson, Karl Petersson og Silju Dögg Gunnarsdóttur
Íslenskir matþörungar, ofurfæða úr fjörunni, varpar ljósi á þann fjársjóð sem finnst við strendur Íslands. Bókin kynnir lesandann fyrir þeirri vannýttu matarkistu sem býr í fjörunni og kennir honum að þekkja matþörunga, safna þeim og matreiða. Efni bókarinnar er komið vel til skila, ekki bara með aðgengilegum texta heldur er hún einnig ríkulega skreytt fallegum myndum sem gera bæði uppskriftum og leiðbeiningum um tínslu góð skil. Bókin er góð og tímabær viðbót við þann bókaflokk sem fjallar um íslenska náttúru og nýtingu hennar og kynnir vannýtta auðlind einstaklega vel.
Konur sem kjósa: Aldarsaga eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínu Svövu Tómasdóttur, Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þorvaldsdóttur
Konur sem kjósa er aldarsaga íslenskra kvenna sem fullgildra borgara. Í gegnum ellefu sneiðmyndir af íslensku samfélagi, afmarkaðar við eitt kosningaár á hverjum áratug frá því að íslenskar konur fengu kosningarétt, fær lesandinn djúpa og marglaga innsýn í veröld íslenskra kvenna. Höfundar skyggnast bak við mýtuna um að íslenskar konur séu fegurstar og sjálfstæðastar allra kvenna og taka til umfjöllunar hvernig lagalegt og félagslegt jafnrétti kynjanna þróaðist á Íslandi. Fjallað er um hvernig konur sigruðust á þeim hindrunum sem blöstu við, til dæmis baráttuna um launajafnrétti, lífeyri eða aðgengi að salernisaðstöðu á vinnustöðum. Í þessari mikilvægu bók um sögu íslenskra kvenna stígur fram margradda kór sem er vissulega ekki sammála um allt, en er þó samstíga í baráttunni fyrir iðkun borgararéttinda.
Þættir úr sögu lyfjafræðinnar á Íslandi frá 1760 eftir Hilmu Gunnarsdóttur
Þættir úr sögu lyfjafræðinnar á Íslandi frá 1760 er vandað yfirlitsrit íslenskrar lyfjasölu og lyfjafræði allt frá því að fyrsta apótekið var stofnað í Nesi. Einnig er innlendum félagsmálum lyfjafræðinga og menntun þeirra gerð góð skil. Bókin er listilega skrifuð þar sem vönduð sagnfræðileg heimildavinna um þróun greinarinnar er sett í bráðskemmtilegt samhengi við ríkjandi tíðaranda svo lesandinn líður í gegnum frásögnina eins og spennandi reyfara sem erfitt er að leggja frá sér. Þetta rit má ekkert áhugafólk um íslenska heilbrigðis- og samfélagssögu láta framhjá sér fara.
Í flokki barna- og unglingabókmennta:
Sjáðu eftir Áslaugu Jónsdóttur
Í Sjáðu! eftir Áslaugu Jónsdóttur fylgja lesendur tveimur kátum krökkum um ævintýraveröld þar sem sumt er kunnuglegt en annað framandi. Leiðsögnin er í bundnu máli, leikandi og létt. Skemmtileg orð kallast á við fjörlegar og litríkar myndir sem gefa ímyndunaraflinu undir fótinn. Framvinda frásagnarinnar er mest í myndunum og þar má sjá fleira en nefnt er í vísunum. Hér er boðið upp á gefandi samveru og samtöl foreldra og ungra barna, skemmtun og mikilvæga málörvun. Sjáðu! er kærkomin harðspjaldabók fyrir yngstu börnin sem þurfa að venjast við vandaðar bækur frá fyrstu tíð. Allur frágangur er til fyrirmyndar og bókin hæfir vel litlum höndum.
Iðunn og afi pönk – Gerður Kristný
Iðunn og afi pönk lýsir veröld ellefu ára stelpu í Mosfellsbæ. Atburðarásin hverfist um afa hennar, dularfullt reiðhjólshvarf og grunsamlegar stelpur í hverfinu. Ekki er allt sem sýnist, ekki pönkið heldur. Trú afa á frelsi og umburðalyndi fólks gagnvart sjálfu sér og öðrum, eflir Iðunni og á erindi við lesendur. Gerður Kristný skrifar af leikandi húmor, með skáldlegri hrynjandi og smitandi ást á tungumálinu.
Vampírur, vesen og annað tilfallandi eftir Rut Guðnadóttur
Vampírur, vesen og annað tilfallandi er fyrsta barnabók Rutar Guðnadóttur. Í sögunni er fjallað um þrjár vinkonur sem allar kljást við erfiðleika, hver á sínu sviði. Sagan er að mestu leyti raunsæ frásögn um líf þriggja stúlkna og vandamál þeirra í skóla og einkalífi en færir sig svo aðeins inn á svið fantasíunnar í lokin, í vel heppnaðri blöndu. Bókin er vel skrifuð og persónusköpun er frumleg og sannfærandi. Rut tekst að koma alls kyns málefnum unglinga nútímans inn í þessa vel fléttuðu og húmorísku frásögn. Spennandi nýliðaverk frá höfundi sem á eftir að láta að sér kveða.
Í flokki fagurbókmennta:
Aprílsólarkuldi eftir Elísabetu Kristínu Jökulsdóttur
Það er ekki heiglum hent að takast á við föðurmissi, ástina og geðhvörf þannig að lesandinn fylgist með spenntur og áhyggjufullur um leið og samúðin fyllir hjarta hans. Þetta geir Elísabet Jökulsdóttir afar vel í bók sinni Aprílsólarkulda. Þetta er sjálfsævisögulegt verk um glímu við fortíðina þar sem sambandsleysi, söknuður, bóhemalíf og óheftur sköpunarkraftur takast á og leiða til mikilla átaka innan sem utan líkamans. Hér er skáldskapur á ferð sem veitir innsýn í heim níunda áratugarins um leið og hann fjallar um leitina að sjálfsskilningi, ást og umhyggju.
Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur
Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur er ljóðabálkur sem geymir afar frumlega endurvinnslu á ritinu Íslenskar ljósmæður sem kom út á sjöunda áratugnum. Þær hundrað ljósmæður sem þar segir frá ganga í endurnýjun lífdaga í ljóðum Kristínar Svövu. Það er sem opnist gátt inn í horfinn tíma þaðan sem streyma lýsingar af hetjudáðum þessara ljósmæðra sem létu hvorki ófærð né veðurofsa hamla för sinni. Enn fremur er hin góða, fórnfúsa kona dregin mjög skýrum dráttum. Kristín Svava sækir í orðfæri fyrrnefndrar bókar og finnur því nýstárlegan búning. Þessi meðferð á efninu er vel heppnuð og skilar sér í margslungnum og mögnuðum texta.
Undir Yggdrasil eftir Vilborgu DavíðsdótturÍ Undir Yggdrasil leiðir Vilborg Davíðsdóttir lesandann heima á milli, frá Íslandi og austur um haf og frá miðaldaheiminum sem hún hefur áður tekist á við yfir í handanheima norrænu goðafræðinnar. Efnistökin eru nútímaleg og úrvinnslan á sagnaarfinum vönduð svo úr verður söguleg skáldsaga sem á erindi við nútímalesendur. Bókin gefur innsýn í líf bæði kvenna og annarra aukapersóna Íslendingasagnanna. Þorgerður Þorsteinsdóttir er heillandi aðalpersóna og eins og aðrar persónur bókarinnar bæði heildsteyp og mannleg. Bókin heldur lesandanum fram á síðustu blaðsíðu enda er frásögnin meistaralega fléttuð.